Tijd van illusies: kanttekeningen en bronnen - Mexico
De oorspronkelijke tekst van Tijd van illusies moest ik vanwege de omvang drastisch inkorten. Daardoor zijn bijna alle voetnoten gesneuveld. Maar ze zijn niet begraven: hieronder staan de noten bij het hoofdstuk over Mexico.
1981-1987 MEXICO: VERSTEENDE REVOLUTIE
pag. 159-179
pag. 161 Maar in de binnenlandse politiek was diezelfde Echeverría een (...) onderdrukker: hij was een van de hoofdverantwoordelijken voor Mexico's eigen Vuile Oorlog die, vrijwel ongemerkt voor de wereld en ook voor de meeste Mexicanen, woedde van 1965 tot 1990. Duizenden sociale activisten en leden van een guerrillabeweging in de deelstaat Guerrero werden vermoord of verdwenen spoorloos. Zo'n 1500 gevangenen kregen de kogel en werden vervolgens vanuit een vliegtuig in de Pacific gedropt; sommigen van hen waren op dat moment nog niet dood. Meer over deze staatsterreur in het artikel 'Mexico’s truth commission reveals new evidence of "death flights" during 1965-1990 "dirty war"', AP, 16 augustus 2024.
pag. 161 Bloedbad van Tlatelolco: in 2009 werd Echeverría definitief vrijgesproken van schuld voor dit bloedbad en voor de moord op honderdtwintig studenten in 1971 door de Halcones (Haviken), een door de regering opgerichte en getrainde paramilitaire organisatie. Deze slachtingen waren de directe aanleiding voor de oprichting van verschillende guerrillabewegingen. De massamoord van 1971 is prominent aanwezig in de Netflix-film Roma (2018).
pag. 165-166 En daarmee had de Poolse paus de bevrijdingstheologie op één lijn gesteld met het (...) reële communisme en haar zonder mogelijkheid van beroep veroordeeld: Meer hierover in mijn artikel ‘Puebla, een anti-Medellín’, De Groene Amsterdammer, 14 februari 1979.
pag. 167 Een kettingreactie van gasexplosies als gevolg van slecht onderhoud: het was de ergste gasramp uit de Mexicaanse geschiedenis. De protesten van de overlevenden werden de kop ingedrukt.
pag. 168 De eerste grote schuldencrisis van Latijns-Amerika was een feit: zie Jerome Roos, Why Not Default?: The Political Economy of Sovereign Debt (Princeton, Oxford: Princeton University Press, 2019), pp. 125-168.
pag. 170 De zwaarste aardbeving die ik ooit heb meegemaakt: over de aardbeving en haar implicaties schreef ik de grote reportage ‘Gruwel van alledag’, de Volkskrant, supplement Het Vervolg, 29 september 1985.
pag. 172 Een tv-reportage van Brandpunt: in de tweede helft van de twintigste eeuw was Brandpunt een spraakmakend tv-actualiteitenprogramma met veel zelfgemaakte documentaires. Aad van den Heuvel was een van de meest markante Brandpunt-gezichten. Zie zijn boek Dit was Brandpunt, goedenavond (Soesterberg: Aspekt, 2005).
pag. 173 De oude gezagsverhoudingen tussen regeerders en geregeerden begonnen te wankelen: die kritiek beschrijf ik in de column ‘Aardbeving haalt ook heilige huizen neer’ en de analyse ‘Politieke schok houdt aan na aardbeving Mexico’ in de Volkskrant, van 9 resp. 29 oktober 1985. De PRI deed alles om de teugels weer in handen te krijgen. Ze deed veel moeite om de solidariteitsbeweging in te lijven, onder meer door de instelling van de medaille ‘Erkenning 19 september’ voor degenen die zich bij de hulpverlening na de aardbeving bijzonder verdienstelijk hadden gemaakt. Van de beloofde bestuurlijke en economische decentralisatie kwam niets terecht. Alle activiteiten bleven geconcentreerd in het waterhoofd Mexico-Stad.
pag. 176 Daarmee begon de drugsoorlog, die nog altijd van van geen wijken wil weten: zie Cees Zoon, Narcostaat Mexico: hoe de drugsmaffia de macht in het land overneemt (Amsterdam: Meulenhoff, 2011).
pag. 177 De aanleg van de ruim vijftienhonderd kilometer lange Maya-spoorlijn: zie het artikel van Joost de Vries, ‘El Tren Maya: De trein voor het Mexicaanse volk is een groeibriljant voor het leger’, de Volkskrant, 29 december 2023. Het Mexicaanse leger heeft onder López Obrador veel meer macht gekregen. Behalve over grote infrastructurele projecten hebben de strijdkrachten nu ook de controle over een nieuwe commerciële luchtvaartmaatschappij en de nationale douaneoperaties. Zie Jorge G. Castañeda, Mexico’s democracy is at stake in 2024, Project Syndicate, 18 januari 2024.
pag. 178 Met zijn tirades tegen kritische binnen- en buitenlandse journalisten gooide AMLO olie op het vuur: van 2000 tot en met 2023 zijn in Mexico 163 journalisten vermoord, achttien van hen in 2022 en 2023. Zie ‘List of journalists and media workers killed in Mexico' en de artikelen ‘Mexico’s heroic journalists are increasingly under mortal threat’, The Washington Post, 11 januari 2024, ‘Can Mexico move past its authoritarian streak with a new president?’, The Washington Post, 28 februari 2024 en 'How journalism became Mexico’s most dangerous profession'. Financial Times, 26 augustus 2024. Zie ook Joost de Vries, ‘Wie verslag doet van het geweld in Mexico, komt zelf onder vuur’, de Volkskrant, 5 maart 2024.
pag. 178 Voor AMLO ís er ook geen probleem: mogelijk zijn er banden tussen vertrouwelingen van de president en drugshandelaren. Zie hierover het artikel van Alan Feuer en Natalie Kitroeff, ‘U.S. Examined Allegations of Cartel Ties to Allies of Mexico’s President’, The New York Times, 22 februari 2024.
pag. 179 De officiële lezing dat ze gedood werden omdat ze waren aangezien voor een rivaliserende bende, klopt van geen kanten: lees hierover het voortreffelijke artikel van Alma Guillermoprieto (die ik in Midden-Amerika om de haverklap tegenkwam) ‘Forty-Three Mexican Students Went Missing. What Really Happened to Them?’, The New Yorker, 4 maart 2024.
Naar het hoofdstuk 1978-1987 Midden-Amerika: vergeefse burgeroorlogen
dinsdag 01 oktober 2024