In de wereld

Midden- en Oost-Europa wijzen China de deur

Jan van der Putten

8 september 2021 – verschenen in nr. 36

Beijing – Het is slaande ruzie tussen Litouwen (2,8 miljoen inwoners) en China (1,4 miljard). Beijing brengt grof geschut in stelling, niet alleen omdat het Baltische staatje close is geworden met Taiwan maar ook als waarschuwing aan heel Europa om dat voorbeeld niet te volgen. Xi Jinpings angst is niet ongegrond.

Litouwen, dat eens van de Chinezen gouden bergen verwachtte, is in Europa hun felste tegenstander geworden. In mei zegde de Litouwse regering het lidmaatschap van de 17+1 op. In dit door China gedomineerde forum doet Beijing rechtstreeks zaken met zeventien Midden- en Oost-Europese landen, buiten Brussel om. De meeste zijn ook EU- en NAVO-lid. Verdeel en heers. Maar China’s grote beloften bleken meestal loos. Alleen in Hongarije, Polen, Servië en Tsjechië kwamen substantiële projecten van de grond.

In maart kondigde Vilnius de vestiging aan van een kantoor in Taiwan. China boos. Litouwen veroordeelde de vervolging in Xinjiang en Hongkong en stuurde coronavaccins naar Taiwan. China nog bozer. Maar het besluit om in Litouwen een vertegenwoordigend kantoor van ‘Taiwan’ te openen maakte China pas echt razend, want het gebruik van die naam zou de erkenning inhouden van een land dat voor China een afvallige provincie is. Xi riep zijn ambassadeur in Vilnius terug, verjoeg de Litouwse ambassadeur en zette de goederentreinen naar Litouwen en de – beperkte – handel stop.

Volgens de Chinese krant Global Times moeten China, Rusland en Belarus de ‘Amerikaanse pion’ Litouwen een lesje leren en Europa de wacht aanzeggen. Europa blijkt niet onder de indruk. De buitenlandcommissies van het Europarlement, dertien Europese Parlementen en het Amerikaanse Congres steunen Litouwen. De europarlementariërs willen de relaties met Taiwan uitbreiden en het EU-handelskantoor in Taipei omdopen tot ‘EU-handelskantoor in Taiwan’.

In Midden- en Oost-Europa bekoelt de liefde voor China. Montenegro liet zich door China een overbodige maar peperdure snelweg opdringen en zit nu diep in de schulden. Roemenië wees Chinese nucleaire en telecombedrijven de deur. Estland annuleerde de bouw door China van een tunnel tussen Tallinn en Helsinki. Deze zou een traject worden van de nieuwe route van China naar Europa via het Noordpoolgebied. De Hongaarse premier Orbán is Xi’s beste vriend, maar zijn tegenstanders zien in China eerder een Trojaans paard. Ook Tsjechië is over China diep verdeeld. Op de door Xi zelf voorgezeten jaarvergadering van de 17+1 stuurden zes landen tweederangs functionarissen. Een belediging.