In de wereld

De ramp op de Meron kan Netanyahu fataal worden

Jan van der Putten

5 mei 2021 – verschenen in nr. 18

Jeruzalem – De steile, smalle, glibberige doorgang was barstensvol ultra-orthodoxe gelovigen. Op het jaarfeest bij het graf van een tweede-eeuwse rabbijn op de berg Meron hadden ze gebeden, gezongen en gedanst. Vlak voor het punt waar de gang uitkwam op een stenen trap gleden een paar mensen uit. De massa daarachter drukte door. Er ontstond een menselijke lawine, waarin 45 jongens en mannen de dood vonden. Deze ergste ramp in Israël in vredestijd kan een hevige weerslag hebben op de bizarre politieke situatie, waarin Israëls langstzittende premier na vier mislukte verkiezingen de dolste sprongen maakt om de macht niet te verliezen.

Na de Klaagmuur is de berg Meron in Noord-Israël de meest bezochte bedevaartplaats van het land. Sinds lang hadden deskundigen gewaarschuwd dat het oord een tijdbom was. Afgelopen donderdag hadden er zich toch honderdduizend euforische gelovigen verzameld, verreweg de grootste massa sinds de opheffing van de meeste coronamaatregelen. In de chaos keerden veel gelovigen zich tegen de politie omdat die een doorgang versperde en optrad tegen mensen die niet weg wilden of zelfs weer terug wilden om de viering voort te zetten. Vrouwelijke militaire reddingswerkers werden uitgescholden omdat ze orthodoxe mannen niet mochten aanraken. Premier Netanyahu werd uitgejouwd. Ultra-orthodoxe betogers riepen dat de ‘criminele’ regering weg moest.

Het onzalige verbond tussen Netanyahu en de twee ultra-orthodoxe partijen heeft zich in Meron gewroken. In ruil voor hun onmisbare stemmen mochten ze van Netanyahu ongestoord in hun door de staat gesubsidieerde enclave blijven. Daarom trad hij nauwelijks op toen ultra-orthodoxen de coronamaatregelen massaal aan hun laars lapten. Daarom ook wilde hij geen beperking stellen aan het aantal gelovigen op de Meron. Niemand had iets gedaan aan de beveiliging, want de politici durfden de rabbijnen niets te bevelen, en de rabbijnen vonden Gods bescherming voldoende.

Voor het ‘veranderingsblok’, een vergaarbak van de hele oppositie, is de ramp op de Meron een extra reden om Netanyahu te verjagen. Deze had als kabinetsformateur tot dinsdag de tijd om een coalitie in elkaar te zetten, maar daarvoor kwam hij zetels tekort. Het veranderingsblok is niet ingegaan op Netanyahu’s voorstellen voor een roterend premierschap, rechtstreekse premierverkiezingen en zelfs zijn terugtreden – maar de nieuwe premier zou wel zijn marionet zijn. Als nu iemand van de oppositie de formatieopdracht krijgt, kan Israël voor het eerst sinds lange jaren een andere premier krijgen dan Benjamin Netanyahu.