De neergang van links in Israel / De Brug


https://www.sivmo.nl/data/upload/files/jan-van-der-putten---de-neergang-van-links-uiteindelijk.pdf


De neergang van links
Hoe de stichters van Israel tot landverraders werden



Op 9 april gaat Israel naar de stembus. Zittend premier Netanjahoe doet het
voorkomen alsof het gaat om een keuze tussen hem en ‘links’. In feite is het een keuze
tussen rechts en ultra rechts. Links in Israel is gemarginaliseerd en gedecimeerd. Dat
heeft het gedeeltelijk aan zichzelf te wijten, maar er speelt meer. Een analyse van Jan
van der Putten.



Jan van der Putten / maart 2019



Als we Benjamin Netanjahoe mogen
geloven, dan kunnen de Israeli's op 9
april kiezen tussen rechts en links.
Rechts, dat zijn natuurlijk de rechtse
en extremistische groepen die hij om
zich heen heeft verzameld. En links,
dat zou de kersverse alliantie Blauw en
Wit zijn van de oud-stafchef generaal
Benny Gantz en de voormalige tvpresentator Jair Lapid. Netanjahoe
kunnen we beter maar niet geloven.
Want als het centrumrechtse Blauw en
Wit links is, dan is de paus protestants.
Traditioneel links is zo zwak
geworden, dat het voor Netanjahoe
niet meer als boeman kan dienen. Dus
heeft hij maar een nieuw ‘links’
verzonnen.
‘Bibi’ Netanjahoe heeft maar één doel
in het leven: aan de macht blijven.
Daartoe is hij in principe bereid met
iedereen in zee te gaan, maar anno
2019 / 5778 is er voor hem buiten het
rechtse kamp geen politieke
overleving mogelijk. Onder hem is
Likoed een stuk verder naar rechts
opgeschoven, de partijen van rechtse
religieuze en seculiere zionisten
groeien, ultra-orthodoxe partijen
hebben Bibi’s opeenvolgende
coalitieregeringen in een houdgreep
gehouden, extreem-rechtse kolonisten
krijgen steeds grotere politieke invloed. Zelfs
een rechts-extremistisch partijtje als Otzma
Jehoedit (Joodse Macht), erfgenaam van de
verboden partij Kach van de terroristische
rabbijn Meir Kahane, heeft dankzij de huidige
premier haar politieke getto verlaten om een
lijstverbinding aan te gaan met een ‘gewone’
uiterst-rechtse partij. Het afzwaaiende
kabinet-Netanjahoe was al het meest rechtse
uit Israels geschiedenis. Als Bibi zichzelf
opnieuw gaat opvolgen, zal zijn nieuwe
regering vermoedelijk nog rechtser zijn.



‘Linkse plaag’



Waarom waait de wind in Israel tegenwoordig
zo straf uit de extremistische hoek? Diezelfde
vraag is ook op een andere manier te stellen:
waarom is links gedecimeerd? Waarom wordt
het door een groot deel van de Israelische
bevolking gezien als een plaag die moet
worden uitgeroeid? Na tien jaar onafgebroken
Netanjahoe is links een scheldwoord
geworden. Het klinkt ongeveer even vies als
het woord vrede. Het wekt geen associaties
meer met sociale rechtvaardigheid, vrede en
vooruitgang, maar met landverraad. Links
heult met de vijand, links gooit de naam van
Israel te grabbel, links is tegen de regering,
links is tegen Israël, links is antizionistisch,
links is antisemitisch. Wie links is, Netanjahoe
heeft het zelf gezegd, is ‘vergeten wat het
betekent joods te zijn’.
Linkse partijen die die naam nog
verdienen leggen geen gewicht meer in
de schaal. Meretz, sinds vorig jaar
geleid door Tamar Zandberg, is
sociaaldemocratisch, seculier, groen en
voorstander van een – weer zo’n
verguisde term – tweestatenoplossing.
In de laatste Knesset had ze vijf van de
120 zetels. Het is niet zeker of de partij
op 9 april de door Bibi opgehoogde
kiesdrempel van 3,25 procent zal
halen. De Joods-Arabische partij
Hadasj onder leiding van Ajman Odeh
is een verbond van de communistische
partij en andere linkse groepen. Ze zat
met vijf zetels in de laatste Knesset als
coalitiegenoot van de – inmiddels
gesplitste – Gemeenschappelijke Lijst
van Arabische partijen. Deze partijen
hebben nog nooit van enige
regeringscoalitie deel uitgemaakt. Het
centrum-linkse partijtje Hatnoea ging
in februari van dit jaar ter ziele toen
zijn leider Tzipi Livni, een politieke
veteraan die een van de laatst
overgebleven ijveraars voor
vredesoverleg met de Palestijnen was,
zich verbitterd uit de politiek
terugtrok. Dat was haar reactie op de
onbeschofte manier waarop de leider
van de Arbeiderspartij eenzijdig de
samenwerking met Hatnoea in de
Zionistische Unie opzegde en deze
alliantie met dezelfde hamerslag
hamerslag ontbond.
Neergang van de Arbeiderspartij
De Arbeiderspartij van vandaag is niet
eens meer een schaduw van de
roemruchte partij die Israel heeft
gesticht en jarenlang geleid, de partij
van iconische leiders als David BenGoerion, Golda Meir en Jitzak Rabin,
de partij van de socialistische
kibboetsen, de staatsbedrijven die de
economie domineerden, de machtige
linkse vakcentrale Histadroet. In 1977
raakte de Arbeiderspartij de regering
kwijt aan de Likoed van Menachem Begin.
Daarna kwam ze nog twee keer voor korte tijd
terug, het laatst onder Ehoed Barak in 1999.
Sindsdien is het bergafwaarts met haar gegaan.
Met veel geluk wordt ze vierde in de komende
verkiezingen, en met nog meer geluk een
minderheidspartnertje in een – vooralsnog
onzekere – coalitieregering onder Benny Gantz.
Het is verleidelijk de neergang van de partij toe
te schrijven aan het weinig verheffende geruzie
aan de top. Sinds 2011 zijn er liefst vijf
partijleiders geweest. In de verkiezingen van
2015 leek de partij even een come-back te
maken. Met negentien parlementszetels werd
ze de op één na grootste partij, zij het op forse
afstand van Likoed, die elf zetels meer haalde.
Een tijd lang heeft de Arbeiderspartij zichzelf
toen verlamd met discussies over de vraag of ze
al dan niet moest toetreden tot de
regeringscoalitie van Netanjahoe. Die hield
partijleider Isaak Herzog de portefeuille van
Buitenlandse Zaken als lokworst voor. Ten
slotte ging de deal niet door en moest de
zwakke Herzog het veld ruimen voor Avi
Gabbai.
Gabbai werd rijk als CEO van de
telecommunicatiereus Bezeq, een bedrijf dat
centraal staat in een van de corruptieaffaires
waarvoor Netanjahoe zich moet
verantwoorden. Zijn korte politieke carrière is
tamelijk onthutsend. Medeoprichter van de
rechtse partij Koelanoe. Werd in 2015 minister
van Milieu in het vierde kabinet-Netanjahoe.
Trad het jaar daarop af om zich aan te sluiten
bij de Arbeiderspartij, die hem al snel tot redder
koos. Aan samenwerking op links heeft Gabbai
een broertje dood. Eerst gaf hij Tzipi Livni de
bons, daarna weigerde hij samen te gaan
werken met Meretz. Wel zocht hij toenadering
tot Benny Gantz, maar die wees hem af.
Kortzichtig weigert Gabbai af te wijken van
zijn lijn: de partij verder naar rechts buigen om
het verloren electoraat terug te winnen. Tot op
heden heeft die strategie averechts gewerkt.
Het enige waarin hij is geslaagd is zijn partij de
politieke marge in te manoeuvreren. Toch is het
wat te simpel alleen maar de schuld te geven
aan Gabbai. De leegloop van de Arbeiderspartij
is onderdeel van een veel groter fenomeen. De
wereldwijde opmars van het neoliberalisme
is immers Israel allesbehalve voorbijgegaan.
Onder Likoed is de staat overspoeld door een
privatiseringsgolf. Gabbai weet dat van nabij:
zijn eigen firma Bezeq was vroeger een
staatsbedrijf. Het antwoord van de
sociaaldemocratie is overal in de wereld
neergekomen op het afschudden van de
ideologische veren. En vrijwel overal is haar
dat duur komen te staan. De voorman van die
neoliberalisering van de sociaaldemocratische
partijen was Tony Blair, het voormalige
wonderkind van de Britse Labour-partij. Het is
geen toeval dat Gabbai uitgerekend Blair heeft
ingeschakeld als adviseur.


Sociale protesten



De economische ommezwaai heeft de
Israelische economie ongetwijfeld goed
gedaan. Maar de sociale kloof is enorm
verbreed. Het aantal armen is gegroeid, de
middenklasse is verarmd. Koop- en
huurwoningen zijn vaak onbetaalbaar
geworden, de prijzen in de supermarkt zijn de
pan uitgerezen, onderwijs en gezondheidszorg
zijn sterk achteruitgegaan. In 2011 is daartegen
massaal geprotesteerd onder de slagzin ‘Het
volk eist sociale rechtvaardigheid’. Vele
duizenden mensen hebben maandenlang in
tentjes op straat gekampeerd en op de sociale
media hun boosheid geventileerd.
Honderdduizenden namen deel aan de
grootste demonstraties die Israel ooit had
gezien. Deze sociale protestbeweging kreeg
een steeds grotere politieke lading. Op zeker
moment leken de dagen van Netanjahoe
geteld. De beweging en de linkse partijen
werden echter door de premier vakkundig
ingepakt. Hij stelde een commissie in en legde
vervolgens haar rapport in de la. En zo liep de
grootste protestbeweging uit de Israelische
geschiedenis uit op helemaal niets.
De diepe crisis van links staat niet op zichzelf.
De vredes- en mensenrechtenorganisaties
worden aan alle kanten door rechtse politici
belaagd, kritische kunstenaars artistiek en
financieel bestookt door de ultrarechtse
minister van Cultuur, het onderwijs wordt door
de extreem-rechtse minister van Onderwijs van
progressieve smetten gezuiverd, de
onafhankelijkheid van de rechterlijke macht
onvermoeibaar ondergraven door de minister
van Justitie, terwijl de premier zelf de media die
hem niet zijn toegedaan tot vleien of zwijgen
probeert te brengen. In deze dystopie komt de
democratie steeds meer in de verdrukking.



Afbraak van de democratie



Het is voor een buitenstaander haast
onbegrijpelijk waarom Israel al zo lang een
leider volgt die bezig is de democratie af te
breken. Een leider die niet verenigt maar
verdeelt, een leider die zich voor zijn racistische
uitlatingen niet lijkt te schamen en aanschurkt
tegen racistische, antidemocratische, zelfs
antisemitische regimes, een leider ook die er
niet aan denkt vrede te sluiten met de
Palestijnen tenzij ze zich overgeven. Een leider
ook die zijn landgenoten heeft voorgehouden
dat ze voor altijd zullen leven met het zwaard.
Links Israel heeft de taaiheid van het
nationale conservatisme zwaar
onderschat. De afwezigheid van een
democratische traditie in de landen
waaruit veel geïmmigreerde joden
afkomstig zijn laat zich nog altijd
voelen. De kennelijke onmogelijkheid
om in vrede te leven met de Palestijnse
buren heeft geleid tot een
overdonderende desinteresse in het
drama van de bezetting. Dat drama, dat
begonnen is onder een linkse regering,
zal als het aan rechts ligt voortduren
totdat het bezette gebied is ingelijfd, al
dan niet met een voor de Palestijnen
uitgespaard reservaat. Waarom het risico
nemen om te veranderen als er goed te
leven valt met de status quo? Militair is
het nucleair bewapende Israel in zijn
regio verreweg superieur, en Netanjahoe
mag dan corrupt zijn, hij heeft als Mr.
Security bewezen dat hij het land veilig
kan houden. In deze sfeer zijn idealen
ongewenst. Links heeft alleen maar
toekomst als het duidelijk weet te maken
dat de rechtse koers maar op één doel af
gaat: de afgrond.




maandag 01 april 2019

Klik hier