Bijdrage aan het jubileumnummer van de 140-jarige Groene Amsterdammer, gewijd aan de verantwoordelijkheid van de elite.

===============

In de wereld

Chinese miljardairs vallen in ongenade

Peking – Xi Jinpings anticorruptiecampagne gaat na vijf jaar nog altijd onverdroten door. Zo houdt hij de ultrarijken kort, uit angst dat ze de macht grijpen.

door Jan van der Putten
8 november 2017

Peking – Met 319 dollarmiljardairs is China goede tweede na Amerika. Een deel van die elite is in ongenade gevallen. Uit voorzorg prijzen de andere tycoons de hoogste leider Xi Jinping de hemel in. Heeft het ‘socialisme met Chinese karakteristieken’ genoeg gekregen van het grote geld?

‘Rijk worden is glorieus’, zei Deng Xiaoping toen hij na Mao Zedong het economische roer radicaal omgooide. Dat lieten de partijbazen zich geen twee keer zeggen. Maar ook sommige gewone mensen werden zo rijk en invloedrijk dat de Partij bang voor hen begon te worden. Zo werd de Chinees-Canadese miljardair Xiao Jianhua begin dit jaar in Hongkong gekidnapt, het zoveelste bewijs dat Peking zich weinig aantrekt van Hongkongs autonomie. Xiao had nauwe relaties met de partijbazen rond oud-president Jiang Zemin. Xi Jinping heeft de macht van die concurrerende clan gedecimeerd voordat ze voor hem gevaarlijk kon worden. Waarschijnlijk wist Xiao te veel. Hij is nog altijd spoorloos.

Intussen zijn tientallen magnaten ontmaskerd als financiële boeven. Onder vorige leiders doofde de anticorruptiecampagne na een paar maanden uit, die van Xi gaat na vijf jaar nog altijd onverdroten door. Zou dat komen omdat ze ook prima dienstdoet om Xi’s politieke vijanden te elimineren en bij iedereen die geld heeft er de schrik in te houden?

Twee redenen om de ultrarijken kort te houden zijn er bijgekomen. Investeringen in het buitenland dreigen de Chinese economie en de munt te destabiliseren. Sinds 2013 hebben de conglomeraten HNA, Fosun, Wanda en Anbang 83 miljard dollar buiten China geïnvesteerd met geleend geld. Onder druk van de Partij hebben deze ‘grijze rinocerossen’, die op hun weg alles vernietigden, veel van hun buitenlandse aankopen moeten afstoten. De baas van Wanda, Wang Jianlin, was vorig jaar nog de rijkste man van China. Hij leek op weg om ook de baas van Hollywood te worden. Na zijn korte arrestatie heeft hij nederig beloofd dat hij alleen nog maar in China zal investeren. Op bevel van Xi krijgt hij geen bankleningen meer. De CEO van Anbang, nota bene de echtgenoot van Deng Xiaopings kleindochter, wordt op een geheime plaats vastgehouden, de topman van Fosun heeft zijn arrestatie net kunnen voorkomen.

Maar vermoedelijk heeft Xi een nog belangrijkere reden om tegen de tycoons op te treden: de angst dat ze de macht grijpen. De val van de Sovjet-Unie heeft hem geleerd wat te doen om te voorkomen dat China een tweede Rusland wordt.