De Groene, rubriek In de Wereld

Manilla – De nieuwe Filippijnse president Rodrigo Duterte wil de Verenigde Staten als politieke patroon inruilen voor China.

door Jan van der Putten

Daardoor raakt Amerika zijn belangrijkste bondgenoot in het machtsconflict met China kwijt.

Duterte steekt sinds zijn ambtsaanvaarding Donald Trump als ongeleid projectiel naar de kroon. Zijn programma om drugsdealers en -gebruikers te laten vermoorden heeft hem in eigen land veel lof en in het Westen veel kritiek opgeleverd. Duterte heeft op zijn manier teruggeslagen. Obama? ‘Hoerenzoon.’ De Europese Unie? ‘Fuck you.’ Duterte is ‘blij’ als het hem zal lukken de drie miljoen Filippijnse drugs­verslaafden en hun dealers te vermoorden, ‘zoals Hitler drie miljoen joden heeft gedood’.

Duterte vindt dat Amerika geen enkel recht van spreken heeft, omdat het als koloniale bezetter in het begin van de vorige eeuw een afschuwelijk bloedbad op de Filippijnen aanrichtte. De Amerikaanse kritiek op zijn moordcampagne kwam hem echter uitstekend uit. Hij kon die als aanleiding gebruiken voor een opmerkelijke u-bocht: opzegging van de gezamenlijke zeepatrouilles met Amerika, afblazen van de lopende militaire oefeningen met de VS, aankondiging dat hij wapens gaat kopen in China en Rusland. Deze maand al gaat hij op bezoek in China, door hem uitgeroepen tot de nieuwe grootmacht die in de regio nu militair superieur is.

Het is een verbijsterende omslag. Nog in juli werden de Filippijnen op alle punten in het gelijk gesteld door het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag, dat de Chinese aanspraken op bijna de hele Zuid-Chinese Zee veroordeelde. China had bij voorbaat het hof onbevoegd verklaard en zijn uitspraak nietig. Voor de Amerikaanse regering was de uitspraak een enorme opsteker, omdat ze in het oplopende conflict met China over de Zuid-Chinese Zee het juridisch gelijk aan haar kant had gekregen.

Om de invloed van China in Oost-Azië in te dammen hadden Obama en zijn vorige minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton de pivot to Asia ingesteld. In dat project om de Amerikaanse militaire macht te concentreren in de westelijke Pacific was voor de Filippijnen, samen met Vietnam het belangrijkste doelwit van de Chinese expansiedrang, een sleutelrol weggelegd. Maar inmiddels is de pro-Amerikaanse president Benigno Aquino opgevolgd door Duterte, en die heeft aan die pivot to Asia geen boodschap, want hij wil de Filippijnse aanspraken op een deel van de Zuid-Chinese Zee graag inruilen voor omvangrijke Chinese financieel-economische hulp. Washington is onthutst, Peking verguld.