Rubriek 'In de Wereld'

Hongkong – Een obscure boekhandel is opeens wereldberoemd geworden, en de afkeer van Hongkong tegen China nog groter.

Dat is te danken aan een ontvoerde Hongkongse boekverkoper, die na zijn vrijlating een voor Peking pijnlijk boekje opendeed. Causeway Bay Books was gespecialiseerd in de publicatie van onthullingen over Chinese topleiders. In China staan die boeken op de index, wat ze voor Chinese toeristen in Hongkong extra interessant maakt. Er was vanuit het vasteland zelfs een verboden-boekentoerisme op gang gekomen. Vooral Xi Jinping en zijn minnaressen was in trek. De aankondiging van een nieuw gossipboek over de Chinese opperleider schijnt voor Peking het sein te zijn geweest om op te treden.

Omdat legale actie onmogelijk was – de mini-grondwet van het autonome Hongkong garandeert vrijheid van meningsuiting – koos men voor een gangstermethode. Sinds oktober vorig jaar zijn vijf boekhandelaars van Causeway Bay Books ontvoerd: drie op het Chinese vasteland, een vanuit Thailand en een vanuit Hongkong. Lam Wing-kee (61) werd gekidnapt tijdens een bezoek aan zijn vriendin in Shenzhen, vlak over de grens met Hongkong. Hij dook even op toen hij op de Chinese tv huilend bekende dat hij verboden boeken had verkocht.

Vier ontvoerden kwamen de afgelopen maanden weer in Hongkong boven water, Lam Wing-kee als laatste. Alleen de uit Thailand ontvoerde uitgever Gui Minhai, die de Zweedse nationaliteit heeft, is nog spoorloos. Net als zijn drie collega’s moest Lam als voorwaarde voor zijn vrijlating beloven dat hij zijn mond zou houden. Op een persconferentie in Hongkong deed hij het tegendeel. Hij bevestigde wat iedereen al wist. Dat hij maandenlang psychologisch was gemarteld, zonder advocaat, zonder familiebezoek. Dat zijn ‘bekentenis’ en die van zijn ontvoerde collega’s was afgedwongen. Dat het onzin was dat de in Thailand en Hongkong gekidnapte boekhandelaars ‘uit vrije wil’ naar China waren gekomen. En dat hij had moeten beloven de Chinese autoriteiten een lijst te geven van vierduizend Chinese klanten van de boekhandel.

Doodsbang maakten Lams vriendin en de andere boekhandelaars hem uit voor leugenaar. De woede in Hongkong is groot, ondanks China’s belofte een onderzoek in te stellen. Want het wordt steeds duidelijker dat de herenigingsformule ‘één land, twee systemen’ een fiasco is geworden. Tekenend is de oprichting van een partij die wil terugkeren naar de Britse koloniale tijd, als een eerste stap naar onafhankelijkheid.