In het nieuws

Syrië na Assad
Israël wil lebensraum

Direct na de vlucht van dictator Assad kwam het Israëlische leger tegen Syrië in actie met een landinvasie en massale bombardementen. Zogenaamd uit zelfbescherming, maar in werkelijkheid zit er veel meer achter: gebiedsuitbreiding.
Jan van der Putten
27 december 2024

Benjamin Netanyahu moet in deze dagen een gelukkig mens zijn. Direct na 7 oktober werd hij door iedereen politiek dood verklaard, maar glorieus is hij uit de dood opgestaan. Die wonderbaarlijke verrijzenis dankt hij aan de ene militaire triomf na de andere. In Gaza is Hamas gedecimeerd, in Libanon is Hezbollah een schim van wat het ooit was, de luchtverdediging van Iran is praktisch uitgeschakeld, in Syrië is Assad gevallen, en in Irak hebben de pro-Iraanse milities een eenzijdig bestand afgekondigd. De door Iran aangejaagde ‘as van verzet’ is gebroken.
Meer dan een as vormden Iran en zijn Midden-Oosterse bondgenoten een ‘halve maan’, die liep van Iran via de Middellandse Zee tot Jemen in het uiterste zuiden van de Rode Zee. Daar, in de zuidpunt van de halve maan, zijn de Houthi’s de enigen die Israël nog blijven bestoken met raketten en drones. Netanyahu liet hen afgelopen woensdag weten dat Israël hen even drastisch zal aanpakken als Hamas en Hezbollah. Even later regende het Israëlische bommen op het belangrijkste vliegveld en de grootste haven van Jemen. Volgens Netanyahu was dit nog maar het begin.
De chef van de Mossad, de legerchefs en oppositieleider Benny Gantz vinden dat de represailles een andere vorm moeten aannemen: een aanval op het land dat de Houthi’s bewapent en steunt, namelijk het verzwakte Iran. Zo’n aanval zou hoogstwaarschijnlijk bestaan uit het bombarderen van Irans nucleaire installaties. Netanyahu wil echter liever wachten totdat duidelijk wordt wat Trump met Iran van plan is.
Israël mag dan het kleinste land van het Midden-Oosten zijn, het heeft dankzij de Amerikanen het sterkste leger. Dit leger heeft de machtsverhoudingen in de regio grondig veranderd. De beschuldigingen van genocide, oorlogsmisdaden, etnische zuivering, corruptie en de fatale misrekening die ‘7 oktober’ mogelijk maakte, lijken Netanyahu niet te deren. Met Donald Trump in het Witte Huis zal zijn triomf compleet zijn. Hij rekent erop dat zijn doelen dan binnen handbereik liggen: de inlijving van wat er van de Palestijnse gebieden nog rest, een militaire en economische deal met Saoedi-Arabië en andere soennitische landen in de regio, en de definitieve uitschakeling van Iran.
En dan is er nog een vierde doel, waarschijnlijk het belangrijkste voor de huidige regering: uitbreiding van het Israëlische grondgebied. Sinds jaar en dag gebeurt dat al op de bezette Westelijke Jordaanoever, maar sinds eind 2022, toen het huidige kabinet-Netanyahu aantrad, zijn de kolonisten en militairen een stuk agressiever geworden tegen de Palestijnen.
Met Trump komt de annexatie van de hele Westoever in zicht. Overvallen, beschietingen, soms zelfs bombardementen, moorden, vernietiging van Palestijnse bezittingen, en diefstal van Palestijnse grond – het is tegenwoordig haast geen nieuws meer. Straffeloosheid is gegarandeerd. De aartsracistische kolonisten Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich zijn immers sleutelfiguren in de regering. Netanyahu is niet hun medestander-tegen-wil-en-dank, hij is hun officieuze aanvoerder.
Kort geleden legde de online krant The Times of Israel uit dat het land meer ruimte nodig had voor zijn almaar groeiende bevolking. Daarvoor werd het woord lebensraum gebruikt. Even slikken. Het stuk, geschreven door de vaste columnist en Amerikaanse journalist Dan Ehrlich, werd verwijderd van de site. Maar het idee verdween niet uit de hoofden van Israëls machthebbers. De maximalisten dromen van een Groot-Israël dat reikt van de Nijl tot de Eufraat. Voorlopig zijn ze echter al tevreden met de veroveringen in de huidige oorlogen, te beginnen met Gaza. Ze willen dat de overlevende Gazanen plaatsmaken voor kolonisten, en dat de strook, net als de Westoever, door het Israëlische leger blijvend wordt bezet. Het leger is al bezig het noorden van Gaza te veranderen in één groot militair bastion.
In Libanon werd Hezbollah na honderden bombardementen, dodelijke explosies van piepers en walkietalkies, en de moord op vierduizend mensen – onder wie de belangrijkste leiders – gedwongen tot een staakt-het-vuren. Het Israëlische leger blijft in Libanon de dienst uitmaken: het houdt nog steeds het zuiden van het land bezet, verbiedt gevluchte inwoners van dit gebied terug te keren naar hun huizen en schuwt, wapenstilstand of niet, het gebruik van wapens allesbehalve. Afgesproken is dat het leger zich eind januari volledig uit Libanon terugtrekt, maar volgens militaire bronnen moet de bezetting langer duren. Dat geeft hoop aan Israëliërs die vinden dat Zuid-Libanon eigenlijk hun land toebehoort.
In Syrië was Assad nog maar nauwelijks gevlucht of Israël begon alle militaire installaties en opslagplaatsen van (chemische) wapens te vernietigen. De hele Syrische oorlogsvloot werd weggevaagd. Dit alles gebeurde met het argument dat het nieuwe bewind van Ahmed al-Sharaa mogelijk jihadistische bedoelingen had en van plan zou zijn Israël aan te vallen.
Met dezelfde rechtvaardiging trokken Israëlische troepen de bezette Golanhoogten in. Ze namen bezit van de bufferzone en drongen even later ook Syrisch grondgebied binnen. Kennelijk wilden Netanyahu en het leger zich revancheren voor hun zorgeloosheid waardoor ‘7 oktober’ mogelijk werd. Met hun extreme behoedzaamheid en anticiperend optreden sloegen ze nu door naar het andere uiterste. Zelfs het voordeel van de twijfel werd de nieuwe leiders niet gegund.
Het nieuwe Syrië bestond nog maar net of het kreeg al bezoek van Netanyahu. Het was geen staatsbezoek. De Israëlische premier had aan niemand in Syrië toestemming gevraagd. Triomferend vertoonde hij zich, kogelvrij vest op de borst, op de besneeuwde top van de Hermon. Dat deel van die strategische berg is Syrisch. Het was het bezoek van een overwinnaar, die zich alles kon veroorloven. Om zijn bedoelingen nog duidelijker te maken kondigde hij een verdubbeling aan van het aantal Israëlische kolonisten in de Golan, dat volgens iedereen – op Netanyahu en Trump na – illegaal door Israël wordt bezet.
Niemand weet wat er in Syrië gaat gebeuren. Etnische en religieuze minderheden roeren zich, Assad heeft nog gevaarlijke aanhangers, wraakacties kunnen niet uitblijven, en de eenwording van de diverse verzetsbewegingen en de door hen beheerste gebieden zal een heksentoer zijn. In deze heksenketel laten buitenlandse machten zich niet onbetuigd. Iran en Rusland zijn vooralsnog afgedropen, maar de Verenigde Staten, Turkije en Israël laten zich volop gelden. Die laatste twee lijken op ramkoers te liggen. Het ligt voor de hand dat Israël zich verbindt met de in Syrië opererende Koerden om samen sterker te staan tegenover de gemeenschappelijke vijand Turkije.
Vooralsnog heeft Netanyahu getriomfeerd. Maar tegen welke prijs? De etnische zuivering in Gaza gaat onverminderd door tot de eindoverwinning. Voor zover bekend zijn er al bijna 12 keer zo veel mensen gedood als tijdens de moordexpeditie van Hamas op 7 oktober. In Israël hebben die slachtoffers geen gezicht. Vrijwel zonder uitzondering hebben ze maar één naam: terrorist. De meesten van hen zijn vrouwen en kinderen. Gedode artsen, hulpverleners, leden van internationale organisaties en journalisten: allemaal terroristen.
De morele afstomping lijkt onbegrensd te zijn. Intussen gaat de afbraak van de democratie onverminderd verder. De oppositie komt niet veel verder dan ‘Weg met Netanyahu’ te roepen en is, op een kleine uitzondering na, even oorlogszuchtig als de premier en zijn kolonisten.
Het afgrijzen van de internationale publieke opinie lijkt de Israëlische politici en militairen in het geheel niet te raken. Wat hun critici zien als staatsterrorisme, is voor de Israëlische leiders gerechtvaardigde zelfverdediging. Ze stellen dat ze preventief optreden tegen een herhaling van de horror van 7 oktober, die de wereld zou zijn vergeten. Mondiale protesten en veroordelingen worden gemakshalve afgedaan als giftig antisemitisme. Daardoor kan Netanyahu van dader slachtoffer worden: slachtoffer van een vijandige wereld die sinds onheuglijke tijden joden vervolgt. Het Israëlische leger zou nog altijd de hoogste morele standaard van alle legers hanteren. Een mooi voorbeeld van Newspeak.