Sinds ik in 1968 de buitenlandjournalistiek inrolde heb ik, land na land, verslag gedaan van crisis na calamiteit. Waar ik ook heen ging, overal sloeg de vlam in de pan. Net als Forrest Gump was ik toevallig steeds aanwezig op plekken waar geschiedenis werd gemaakt.
Mijn kleine geschiedenis van de wereld begon bij de meirevolte in Parijs, midden in de Koude Oorlog. Dat was de opmaat naar een tijd van grote turbulenties, maar ook van grote illusies. Overal bestond de hoop op betere, menswaardiger tijden; overal sloegen generaals of politici die hoop meedogenloos de bodem in. Dat is de schakel tussen de gebeurtenissen die in deze wereldpolitieke memoir ter sprake komen. Ze gaan over hoop die een illusie bleek, over illusies die uitliepen op desillusies, over de woelingen waar ik middenin leefde.
Met de ogen van toen probeer ik het verleden zo weinig mogelijk vertekend in beeld te brengen. Met de ogen van nu kijk ik naar mijn toenmalige zelf en naar het gebeuren van destijds. De hoofdlijnen van die gebeurtenissen trek ik door tot op de dag van vandaag. Ze blijken dan verrassend actueel. Opnieuw maken de giftige ismes van toen grote opgang: extremisme, fanatisme, chauvinisme, populisme. Waar politieke en maatschappelijke polarisering toe kan leiden, weet ik helaas uit eigen ervaring.
De praktijk heeft me geleerd wat het betekent democratie, vrijheid en bestaanszekerheid te verliezen. Plagen als corruptie, machtsmisbruik en belangenverstrengeling zijn intussen nooit weg geweest. Persvrijheid, vrijheid van meningsuiting, een onafhankelijke justitie – je beseft pas hoe vitaal die zijn als je ze kwijt bent. En ‘schending van de mensenrechten’ klinkt niet meer als diplomatentaal zodra je oog in oog staat met de barbarij.
De huidige crisis, spanningen en woelingen op vrijwel alle gebieden markeren het einde van het in 1945 begonnen tijdperk dat ik vanaf het begin tot het eind heb beleefd. Een goed moment om aan de hand van mijn persoonlijke belevenissen na te gaan hoe en waarom de illusies van de dromers en revolutionairen van toen zijn stukgelopen, en hoe en waarom fysiek en structureel geweld hebben getriomfeerd. In het nieuwe tijdperk zal hopelijk zowel utopie als geweld tot het verleden behoren. Want de illusies ben ik armer, de hoop niet.