In de wereld

China ‘beschermt’ de privacy

Jan van der Putten

3 augustus 2022 – verschenen in nr. 31

Beijing – China is onbetwiste wereldleider privacyschendingen. Bewakingscamera’s, gezichtsherkenningsapparatuur, irisscans, DNA-monsters, monitoring van alle telefoon- en internetverkeer: nieuwe middelen die de eeuwenoude surveillancetraditie voortzetten. Maar de onderdanigheid van de onderdanen is voorbij. Flagrante privacyschendingen roepen vlammende protesten op.

Corona is voor de Partij een ideaal excuus om nog dieper in het privé-leven van de burgers binnen te dringen. Soms heel letterlijk: handhavers hebben huisdeuren geforceerd vanwege digitale aanwijzingen dat de bewoners besmet zouden zijn. Deze woestelingen in sanitaire outfit zijn verantwoordelijk voor veel gewelddaden. Witte Wachters heten ze in de volksmond, een eigentijdse variatie op Mao’s meedogenloze Rode Wachters tijdens de Culturele Revolutie.

De verplichte corona-app dient niet alleen om te waarschuwen – bij groen ben je veilig, bij rood moet je in quarantaine – maar ook om data te ontfutselen en protesten te smoren. Het meest notoire geval gaat over vier dubieuze banken die de rekeningen van hun vierhonderdduizend klanten hadden bevroren. Veel gedupeerden wilden naar een protestdemonstratie. In allerijl werden hun coronacodes op rood gezet, waarna ze in een isolatiecentrum werden gestopt. De deelnemers aan een demonstratie die wel kon doorgaan werden onder het passief oog van de politie door een knokploeg onder handen genomen. Toen het protest van honderden miljoenen mensen op de sociale media de censuur dreigde te overstemmen, erkenden de autoriteiten dat er een ‘vergissing’ was gemaakt.

Sinds vorig jaar is de privacy in China wettelijk beschermd. Privé-gegevens mogen alleen worden verzameld en gebruikt met toestemming van de betrokkene. Slechts in één geval is toestemming niet nodig: wanneer er een ‘wettelijke basis’ bestaat die privacyschending rechtvaardigt. Maar nergens staat welke wetten dat zijn. Geen data zijn dus veilig voor de Partij. Die gebruikt de privacywet vooral om techbedrijven een toontje lager te laten zingen. Zo kreeg de taxireus Didi vorige maand een boete van 1,2 miljard euro wegens het onwettig verzamelen van data.

Met cyberinbraken en spionagesoftware vergaart China data uit de hele wereld. Maar het blijkt zelf ook kwetsbaar. Een onbekende bood eerder in juli persoonlijke informatie over een miljard Chinezen ter verkoop aan, afkomstig van een door hem gekraakt computersysteem van de overheid. De woede spatte van de sociale media af. De Partij bestreed haar afgang op een klassieke manier: alle digitale sporen van protesten tegen de belabberde databescherming werden door de censuur uitgewist.