In de wereld Aan de grens

Oeigoeren botsen op het Chinese Hek

Jan van der Putten

2 maart 2022 – verschenen in nr. 9

Haast ongemerkt heeft China aan zijn grenzen met Myanmar en Vietnam een moderne versie gebouwd van de Chinese Muur: een hoog hek met prikkeldraad, lampen, camera’s, sensoren en soms ook gezichtsherkenningssystemen. Het wordt bewaakt door honderdduizend soldaten, politieagenten en burgers. Officieel is de barrière bedoeld om Covid-19 te weren. Maar vóór corona was de bouw van de muur al begonnen, en na corona zal hij niet worden afgebroken. Het hek heeft immers een dubbelfunctie: het moet illegalen buiten houden en vervolgden binnen.

China is vanouds een land van emigratie, niet van immigratie. Buitenlanders met een verblijfsvergunning zijn er bar weinig: expats, studenten, handelaars. De meesten zijn corona ontvlucht, en vanwege corona en de groeiende xenofobie kunnen ze niet terug. Vluchtelingen zijn al helemaal niet welkom. Toch komen ze. Al jaren druppelen Noord-Koreanen binnen die willen ontsnappen aan vervolging, honger of armoede. Een clandestien netwerk van etnische Koreanen en christenen probeert ze naar Zuidoost-Azië te loodsen. Hun eindbestemming is Zuid-Korea. Noord-Korea noemt hen overlopers, voor China zijn het illegale economische migranten. Het moeten er tienduizenden zijn. Wie gepakt wordt, wacht deportatie naar zijn vaderland, en daar wachten heropvoeding, de gevangenis of de dood.

De grootste vluchtelingengolf die China deze eeuw heeft bereikt bestond uit dertigduizend mensen die in 2009 de provincie Yunnan binnenkwamen. Het waren leden van etnische minderheden, die op de vlucht waren voor het geweld tussen het Myanmarese leger en hun eigen milities. De meest rebelse minderheid zijn de Kokang-Chinezen die het noorden van Myanmar bewonen. Drugs- en wapenhandel zijn hun belangrijkste inkomstenbronnen. China wil geen illegalen meer, of het nu vluchtelingen, smokkelaars of vrouwenhandelaars zijn. De vrouwenhandel bloeit, dankzij het notoire mannenoverschot in China. Het hek moet de sluiproutes blokkeren.

Sinds vorig jaar is zo’n hekwerk ook in aanbouw op de grens met Vietnam. Het moet het illegale verkeer van en naar China tegenhouden. Chinese arbeiders kunnen nu niet meer gaan werken in Vietnam, de nieuwe favoriet van westerse multinationals. Voor Noord-Koreaanse ‘overlopers’ wordt de route naar Zuidoost-Azië nog gevaarlijker. Hetzelfde geldt voor vervolgde Oeigoeren. Tot voor kort konden ze via deze poreuze grens oversteken naar Vietnam of Myanmar. Tegenwoordig botsen ze op het Chinese Hek.