In de wereld

Xi Jinping en de paus vliegen elkaar in de haren

Jan van der Putten

2 december 2020 – verschenen in nr. 49

Beijing – Kardinaal Zen had nog zo gewaarschuwd: vertrouw de Chinese leiders niet. Maar paus Franciscus had niet naar de emeritus aartsbisschop van Hongkong geluisterd en de Communistische Partij inspraak gegeven in de benoeming van Chinese bisschoppen. Dat was twee jaar geleden. Dit akkoord is in oktober verlengd. Daarmee hoopte de paus te bewijzen dat er met China te praten valt. Maar het Vaticaan heeft niet gepraat met de Chinese gelovigen. De paus heeft van Xi met nieuwe maatregelen tegen de kerk stank voor dank gekregen.

Aan de voorzichtige ontspanning tussen Partij en religie is onder Xi een bruusk eind gekomen. De Partij, zegt Xi, is godloos en de godsdiensten moeten verchineesd worden. Ze moeten dus van vreemde smetten worden gezuiverd en net als de rest van de maatschappij onder controle komen van de Partij. Deze bestuurt sinds 1957 via de Chinese Katholieke Patriottische Bond een deel van de katholieke kerk via door de Partij aangewezen bisschoppen. De pausgetrouwen moesten ondergronds. Hun bisschoppen en de door hen gewijde priesters zijn vaak zwaar vervolgd.

In 2018 leek een hereniging tussen de Chinees-katholieken en de rooms-katholieken op til. De benoeming van nieuwe bisschoppen moest voortaan worden goedgekeurd door zowel de Partij als de paus, die als gebaar de benoeming erkende van acht patriottische bisschoppen. Resultaat van de beoogde fusie tussen ondergrondsen en patriotten: een grotere greep van de Partij op het katholicisme, meer vervolging van ondergrondse bisschoppen, priesters en gelovigen, afbraak van een aantal niet-officiële kerken.

De regering-Trump heeft het Vaticaan onder druk gezet om het akkoord niet te verlengen. Minister Pompeo kwam er speciaal voor naar het Vaticaan, maar de paus weigerde hem te ontvangen en verlengde het akkoord met twee jaar. Daarmee heeft hij volgens Pompeo het morele gezag van de kerk gecompromitteerd. Franciscus wil de enige brug van Rome naar Beijing niet opblazen. Maar volgens kardinaal Zen is dit ‘verraad’ een ‘complete nederlaag’.

Xi Jinping heeft de paus een extra klap in het gezicht gegeven met maatregelen tegen de religieuze activiteiten van buitenlandse katholieken in China. Voor alles is voortaan toestemming nodig, tot de te gebruiken gebedsteksten aan toe. Naam, nationaliteit en visum van alle aanwezigen moeten vooraf bij de Partij bekend zijn. De paus heeft teruggeslagen door voor het eerst de Oeigoeren een ‘vervolgd volk’ te noemen. Reactie van een Chinese woordvoerder: ‘Totaal ongegrond.’