Westers wanbegrip over China: 'China is niet expansionistisch' / Chinakennisnetwerk Guanxi


Auteur ‘In the Picture’ – Westers wanbegrip over China (deel 3)


‘CHINA IS NIET EXPANSIONISTISCH’


Derde deel van een drieluik - door Jan van der Putten


In de strijd tussen Amerika en China om de wereldmacht blijven wanbegrip en wensdenken over China floreren. De urgentie om te achterhalen wat het herrezen Rijk van het Midden werkelijk drijft wordt alleen maar groter. Daarover gaat het nieuwe boek van Jan van der Putten Fabels over China. Een van de misvattingen is dat China een lange pacifistische traditie heeft.


 


Een vreedzamer land dan China bestaat er niet, verzekert de Chinese communistische partij. China zou kunnen bogen op een eeuwenoude pacifistische traditie. Het Rijk van het Midden zou altijd zichzelf zijn gebleven en nooit andere landen hebben veroverd. Dat verhaal wordt niet alleen door alle Han-Chinezen, maar ook door veel westerlingen geloofd. Het is de zoveelste misvatting over China: de Volksrepubliek als vredelievende natie, zo compleet anders dan het oorlogszuchtige Amerika en, tot een recent verleden, Europa. De conclusie ligt dan voor de hand dat de wereld onder Chinese hegemonie een stuk vreedzamer zal zijn dan nu.


Dat laatste is goed mogelijk, want de Chinese communistische partij heeft over de uitoefening van het wereldleiderschap heel andere ideeën dan de Verenigde Staten hadden totdat Trump aan de macht kwam. China wil niemand de Chinese beschaving of ideologie opleggen, het wil niet voor politieagent van de wereld spelen, het voelt zich niet geroepen andermans conflicten op te lossen. Wat het wel wil is erkenning, respect en economische expansie, het wil een wereld waarin China de economische hoofdrol speelt, dit alles om de Chinezen rijk te maken en hen dankbaar te stemmen jegens de communistische partij. Maar vergeet dan wel het verhaal dat China een pacifistische traditie heeft. Die claim blijkt gebaseerd te zijn op een sprookje, dat zijn ontstaan dankt aan historische en zelfs prehistorische manipulaties van formaat.


 Het axioma wil dat China vijfduizend jaar ononderbroken geschiedenis achter de rug heeft. In werkelijkheid zijn het tweeduizend jaar minder, want die zijn er door de historici bij verzonnen. Daardoor konden ze een rechte lijn van heroïek construeren van de mythologische Gele Keizer naar de communistische dynastie van nu. Gedurende die millennia dijt China nu eens uit en krimpt dan weer in. Nu eens strekt het zich uit tot diep in Centraal- en Zuidoost-Azië, dan weer beperkt het zich tot een relatief klein gebied in het oosten of valt het in brokstukken uiteen. Die golfbeweging is niet het gevolg van een natuurverschijnsel, maar van geweld: oorlogen, slachtpartijen, opstanden, invasies.


Het Chinese leger heeft vanouds de taak gehad om de barbaren buiten de deur te houden, maar het werd ook vaak ingezet voor veroveringstochten. Dat begon al met de stichting van het keizerrijk zelf, resultaat van de verovering door de staat Qin van de zes omliggende staten. Expansiedrift heeft de keizers vaak naar gebieden gedreven die met de Chinese beschaving weinig of niets te maken hadden. De militaire expedities hadden geen rechtvaardiging nodig. Als heerser over alles wat onder de hemel is had de keizer in Chinese ogen immers het volste recht zijn gezag andere volken dwingend op te leggen. De niet-Chinese volken die in een hoefijzer rond het Chinese kernland woonden, werden het ene na het andere onderworpen. Sommige scheidden zich af wanneer het gezag van de keizer verzwakte, om daarna als het tij keerde opnieuw te worden ingelijfd. Deze volken, die sinds Mao de status hebben van etnische minderheid, moesten dienen als stootkussen tussen de Han en de barbaren. Hun ‘verchinezing’, dat wil zeggen ‘verhanning’, heeft de laatste jaren in Tibet en Xinjiang de vorm van etnische zuivering aangenomen.


Tientallen oorlogen zijn gevoerd om het rijk uit te breiden: tegen Koreanen en Tibetanen, tegen Japanners, Vietnamezen en volkeren van Centraal-Azië. Het aantreden van de Qing-dynastie in de zeventiende eeuw was extreem bloedig. Naar schatting kwamen daarbij 25 miljoen mensen om. In de tweede helft van de achttiende eeuw breidde het Qing-rijk zich dankzij tien grote militaire operaties steeds verder uit, tot diep in Centraal-Azië. De bloedigste operatie (rond 10 miljoen doden) vond plaats in Dzjoengarije in de noordelijke helft van de huidige provincie Xinjiang. Onder de Qing stak China andere veroveringsstaten zoals Rusland en het Ottomaanse Rijk naar de kroon. China werd in die tijd ruim twee keer zo groot als onder de voorgaande dynastie, de Ming.


Sinds Mao geldt de omvang van het Qing-rijk als de ideale maat voor de Chinese Volksrepubliek. Dat dat rijk vooral door verovering is ontstaan, is uit de officiële geschiedschrijving geschrapt. Het is een mythe dat China nooit koloniën heeft gesticht. Alleen lagen de Chinese wingewesten niet overzee, maar op het Aziatische vasteland. China’s continentale uitdijing is goed vergelijkbaar met die van de Verenigde Staten in de achttiende en negentiende eeuw. Rond 1900 kreeg Amerika aandrang tot overzeese expansie, terwijl China pas in de 21ste eeuw zijn blik op de zee heeft gericht. Daarmee heeft het uitsluitend vreedzame bedoelingen, zo wil het officiële discours. Is de vredesapostel Zheng He immers niet de mascotte van China’s vreedzame buitenlandse politiek?


Deze vijftiende-eeuwse admiraal, die 87 jaar voor Columbus de wereldzeeën begon te bevaren en tientallen vorstendommen in Azië en Oost-Afrika aandeed, stichtte geen koloniën, richtte geen bloedbaden aan, maakte niemand tot slaaf, plunderde de lokale grondstoffen niet. Nee, hij zou slechts de Chinese cultuur hebben uitgedragen. De officiële Chinese geschiedschrijving meldt niet dat Zheng He de barbaren die zich tegen zijn beschavingsarbeid verzetten over de kling joeg wegens hun gebrek aan respect voor de Hemelzoon, die immers heerste over alles wat onder de hemel is. Datzelfde ontzag komt volgens de partij ook het herrezen China van Xi Jinping toe.


 


Dit is de bewerking van een deel van het hoofdstuk Als je vrede wilt… uit Fabels over China: Hardnekkige westerse misvattingen over de nieuwe wereldmacht door Jan van der PuttenHet boek is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.




zaterdag 26 oktober 2019

Klik hier