Column voor het voorjaarsnummer van HIT Magazine (op pag. 51).

Miskleunen over China

Jan van der Putten

Weet u nog wel, die tijd dat hier iedereen blij was met China? Dankzij China waren onze spijkerbroeken, sokken en kerstballen immers spotgoedkoop, en je hoefde voor dat land niet bang te zijn, want het zou net zo ontwikkeld, rijk en democratisch worden als wij. Ze liepen alleen wat op ons achter, die Chinezen, maar hoe moderner ze zouden worden, des te meer zouden ze verwestersen. Dachten we.

Dat de Chinezen daar zelf anders over dachten kwam niet bij ons op. Allicht niet, want sinds Columbus maakt het Westen de dienst in de wereld uit: eerst Spanje en Portugal, daarna Nederland, Engeland en Frankrijk, en sinds de Tweede Wereldoorlog de Verenigde Staten. Dat China tot het midden van de negentiende eeuw de grootste economie was wisten we niet. En evenmin dat China na een eeuw van verschrikkingen en vernederingen, die uitliep op het terreurbewind van Mao Zedong, maar naar één ding streefde: weer de leidende natie te worden. Maar daarvoor moest het zich eerst economisch ontwikkelen.

Veertig jaar lang is het westerse Chinabeleid ervan uitgegaan dat China zou worden zoals wij en zich braaf zou laten inpassen in de westerse wereldorde. Het communisme had immers geen toekomst, de steeds inniger relaties met het Westen zouden de roep om vrijheid en democratie alleen maar sterker maken, de snel opgekomen middenklasse zou inspraak eisen, dankzij internet zou de bevolking de vrijheid van meningsuiting ontdekken en die niet meer prijsgeven, en als in de Volksrepubliek de mensenrechten werden geschonden, dan werd China (240 keer zo groot als Nederland, bijna 1,4 miljard inwoners) voor de laatste maal gewaarschuwd door Den Haag.

Het is allemaal anders gelopen. Het Chinese regime is niet gedemocratiseerd maar nog dictatorialer geworden. De communistische partij is almachtig, de digitale en fysieke controle op de bevolking totaal, de censuur alomtegenwoordig. Een miljoen Oeigoeren en andere moslims zijn opgesloten in hersenspoelingskampen. Critici gaan de cel in, individuele mensenrechten bestaan niet. En Xi Jinping, de ‘voorzitter van alles’, wordt verheerlijkt als een halfgod.

Binnenkort is China de grootste economie, die zich niet meer wijdt aan kerstboomversieringen maar de modernste hightech. Met zijn projecten en investeringen is China tot in de verste uithoeken van de planeet aanwezig, terwijl het met militaire, economische en diplomatieke middelen aan het uitgroeien is tot supermacht. Amerika is bang zijn technologische suprematie en daarmee ook het wereldleiderschap kwijt te raken aan China. De strijd tussen die titanen gaat de geschiedenis van de 21^ste eeuw bepalen. Een oorlog zou gekkenwerk zijn. Dus gezien de nationalistische heethoofdigheid van de huidige wereldleiders niet onmogelijk.

In september verschijnt bij uitgeverij De Geus het nieuwe boek van Jan van der Putten: Het centrum van de wereld: Hardnekkige westerse misvattingen over China.